O rachunkowości w sądach apelacyjnych

Skąd przyszedł sygnał o potrzebie takich szkoleń?

Myślę, że zarówno biegli, jak i korzystający z ich fachowej wiedzy przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości czuli potrzebę poznania nawzajem swoich oczekiwań. Zaś od strony organizacyjnej to Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury zwróciła się do Centrum Edukacji PIBR z prośbą o współpracę i wskazanie osoby, która przeprowadzi szkolenie z zakresu rachunkowości dla sędziów i prokuratorów oraz ich asystentów i aplikantów.

Jakie były oczekiwania KSSiP?

Moim zadaniem było przedstawienie uczestnikom kompetencji biegłego sądowego z zakresu specjalistycznej wiedzy z rachunkowości. Opracowany przeze mnie program musiał być zatwierdzony przez Radę Programową KSSiP, aby wpisywał się w plan całego cyklu szkoleń dotyczących dowodów z opinii biegłych z różnych dziedzin.

Na wybranych przykładach przedstawiłam więc kategorie spraw, w których powoływany jest biegły sądowy z zakresu rachunkowości. Omówiłam także sposób sporządzania i konstrukcję opinii w zależności od jej przedmiotu i celu oraz to, jak oceniać jej wartość dowodową. Przedmiotem szkolenia była również weryfikacja rachunku biegłego pod względem czasochłonności, osobistego sporządzania opinii czy prawidłowości danych.

Na co położyła Pani największy nacisk?

Przede wszystkim starałam się przybliżyć terminologię z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, podkreślając odpowiedzialność kierownika jednostki za te zagadnienia. Przedstawiłam przykłady tego, co powinny zawierać opinie z badania planów połączenia, podziału, przekształcenia, zaliczania wpłat na poczet długu z uwzględnieniem zapisów art. 451 Kodeksu cywilnego, wyceny przedsiębiorstw i składników majątkowych przedsiębiorstwa, wyceny majątku wspólnego czy opinie z badania prawidłowości i rzetelności ksiąg rachunkowych i podatkowych. Omówiłam również bardzo syntetycznie nadrzędne zasady rachunkowości i elementy sprawozdań finansowych sporządzanych zgodnie z ustawą o rachunkowości, wskazując na występowanie przesłanek zagrożenia kontynuacji działalności i niewypłacalności.

Czy w opracowywaniu szkolenia pomocne były doświadczenia biegłych rewidentów świadczących usługi biegłych sądowych, choćby tych skupionych w Komisji Biegłych Sądowych przy Regionalnym Oddziale PIBR w Gdańsku?

Na szkoleniach rozmawialiśmy o oczekiwaniach wobec biegłych sądowych, o ich kompetencjach, stałym dokształcaniu się w danej dziedzinie wiedzy, o profesjonalnym przygotowaniu opinii, która powinna być poprawna, logiczna i, co jest kluczowe, zrozumiała dla niewykwalifikowanego odbiorcy. Wszystko to wpisuje się w tezy przedstawione w Biuletynie Komisji. Jeszcze w tym roku komisja ds. szkoleń i Centrum Edukacji PIBR organizują zresztą spotkanie z biegłymi rewidentami pełniącymi funkcje biegłych sądowych.

Co jest dla sędziów i prokuratorów największym wyzwaniem we współpracy z biegłymi z zakresu rachunkowości?

Problemem, na który zwracali uwagę uczestnicy, a który dotyczy biegłych z chyba wszystkich dziedzin, jest takie formułowanie tezy dowodowej, aby była ona czytelna dla biegłych, a jednocześnie spełniała wszystkie kryteria dowodu w procesie. Organ procesowy w postanowieniu o powołaniu biegłego winien stawiać mu pytania jednoznacznie i precyzyjnie. Nie powinny one wykraczać poza zakres wiedzy i kompetencji biegłego – nie można oczekiwać od niego na przykład kwalifikacji prawnej czynu. Pytania powinny być uporządkowane pod względem logicznym i przejrzyście sformułowane, pozbawione ogólnikowości albo niejasnej terminologii.

Czy perspektywa praktyków prawa czymś Panią zaskoczyła?

Przygotowanie i poprowadzenie szkoleń z zakresu rachunkowości dla takich odbiorców było dla mnie ogromnym wyzwaniem. Prawnicy postrzegają rachunkowość i księgi rachunkowe jako dowody procesowe w konkretnych sprawach, często dotyczących przestępstw gospodarczych. Oczekują wskazania odpowiedzialności konkretnych osób za nierzetelną rachunkowość i sprawozdawczość finansową.

Jakie oczekiwania wobec biegłych formułowali uczestnicy szkoleń?

Sędziowie i prokuratorzy oczekują od biegłych sądowych ukończenia specjalnych kursów, obejmujących przede wszystkim zagadnienia prawne oraz umiejętności takiego sporządzania opinii, aby spełniały wymogi stawiane dowodom procesowym. Biegły rewident jako biegły sądowy musi zachować bezstronność wobec wszystkich stron postępowania. Jego opinia musi być nie tylko rzeczowa i rzetelna, ale przede wszystkim obiektywna.

Jak ocenia Pani to doświadczenie z perspektywy jedenastu spotkań i ponad 300 przeszkolonych?

Cały cykl był dla mnie wyzwaniem, wymagał  dużego zaangażowania, przyniósł też jednak ogromną satysfakcję. Cieszę się, że szkolenia zostały wysoko ocenione zarówno przez uczestników, jak i KSSiP. Jestem przekonana, że waga i złożoność poruszanych zagadnień uzasadniają dalszą współpracę Centrum Edukacji PIBR z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury.

• Materiały szkolenia dla KSSiP dostępne są bezpłatnie w e-Bibliotece.