Granice optymalizacji: interes klientów vs umowa społeczna

Kulminacyjnym punktem konferencji była debata oksfordzka wokół tezy „obciążenia podatkowe należy obniżać wszelkimi niezabronionymi prawem sposobami” – ale ta kwestia przewijała się przez całe spotkanie. Zarysował się tu wyraźny podział pomiędzy uczestniczącymi w konferencji doradcami podatkowymi, a między innymi biegłymi rewidentami i przedstawicielami resortu finansów.

Prof. Adam Mariański, przewodniczący KRDP, podkreślał, że doradcy podatkowi działają w interesie swoich klientów i jedyną granicą może być tu litera prawa. Podatnik ma prawo wykorzystywać wszelkie dostępne prawnie sposoby pozwalające na obniżanie podatku, jeżeli nie zakazuje tego prawo.

Oponenci takiego stanowiska – między innymi prof. Elżbieta Mączyńska, przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego – podkreślali, że ważniejszy niż indywidualna korzyść klienta jest interes publiczny, a podatki to jeden z kluczowych elementów umowy społecznej. Agresywne planowanie podatkowe w celu unikania opodatkowania przy jednoczesnym korzystaniu z dóbr wspólnych to zatem nie tylko brak solidarności i odpowiedzialności społecznej, ale wręcz „jazda na gapę”. Zasada swobody umów nie ma wyższości nad klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania, przypomniał Filip Świtała, dyrektor Departamentu Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów. Biegli rewidenci wskazywali z kolei na bilansowe skutki projektowanych schematów optymalizacji, a także przestrzegali przed ryzykiem biznesowym, związanym choćby z wizerunkiem.

Krzysztof Burnos, prezes PIBR, przedstawił z kolei interesujący nowy model współpracy podatnika z organami podatkowymi: Co-operative Tax Compliance (CTC), czyli „współpracę na rzecz zgodności”. To opracowana w ramach OECD koncepcja, opierająca się z jednej strony na większej otwartości podatnika, a z drugiej – na większym zaufaniu fiskusa. To model w pewnym sensie zbliżony do audytu: organy administracji podatkowej oceniają ryzyko podatkowe, audytując systemy kontroli wewnętrznej podatnika, aby w efekcie móc koncentrować swoje ograniczone zasoby tam, gdzie ryzyko nieprawidłowości jest największe. Przesłane Ministerstwu Finansów przez PIBR propozycje wprowadzenia do polskiego prawa audytu podatkowego zawierały również taki wariant tej instytucji. Wkrótce o CTC napiszemy więcej w dziale Opinie na stronie PIBR.

Fotorelacja