Opinia dla SPZOZ - wytyczne w zakresie określenia odpowiedzialności za zapewnienie zgodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności z wymogami ustawy o rachunkowości

„Zgodnie z art. 4a ust. 1 uor, kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w tej ustawie. Za szkody spowodowane działaniem lub zaniechaniem, stanowiącym naruszenie tego obowiązku, odpowiadają oni solidarnie wobec spółki (art. 4a ust. 2 uor). Definicję członka organu jednostki zawiera art. 3 ust. 1 pkt 5a uor. Zgodnie z cytowanym przepisem przez członka organu jednostki rozumie się osobę fizyczną, pełniącą funkcję członka zarządu lub innego organu zarządzającego, członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego, jak również innego organu administrującego jednostki, powołaną do pełnienia tej funkcji zgodnie z postanowieniami umowy spółki, statutu lub innymi obowiązującymi jednostkę przepisami prawa.

Działalność sp zoz od 1 lipca 2011 r. regulują przepisy ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U.  z 2015 r. poz. 618) - zwanej dalej „uodl. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 uodl sp zoz-y zostały zaliczone do podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami. W rozdziale 3 uodl uregulowano m.in. kwestię organów tych podmiotów, ich charakteru oraz zakresu kompetencji. Przepisy uodl stanowią, że organami tymi są: kierownik podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, ponoszący odpowiedzialność za zarządzanie tym podmiotem (art. 46 ust. 1 uodl) oraz rada społeczna, która jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu tworzącego oraz doradczym kierownika (art. 48 ust. 1 uodl). Zadania rady społecznej, określone w art. 48 ust. 2 uodl, w tym „inne zadania określone w ustawie i statucie należy odczytywać w granicach wyznaczonych przez art. 48 ust. 1, w szczególności zaś art. 48 ust. 1 pkt 2 uodl - wskazujący na doradczy charakter rady społecznej. Należy wobec tego uznać, że członkowie rady społecznej podmiotu leczniczego nie podlegają dyspozycji art. 4a uor. Przepis art. 48 uodl statuuje bowiem radę społeczną nie jako organ nadzoru lecz jako organ opiniodawczo - doradczy, tj. organ inicjujący i opiniodawczy podmiotu tworzącego i równocześnie doradczy kierownika podmiotu leczniczego.

Podobnie nie sposób uznać podmiotu tworzącego za inny organ nadzorujący jednostki (art. 4a uor). Jest on bowiem podmiotem zewnętrznym w stosunku do sp zoz, a ponadto w relacjach z sp zoz (a więc odrębną od Skarbu Państwa państwową osobą prawną) występuje jako organ nadzoru, wyposażony w kompetencje władcze, określone i zarazem limitowane konkretnymi przepisami ustawowymi - głównie art. 121 uodl. Przez podmiot tworzący, o którym mowa w ww. przepisie, stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 6 uodl, rozumie się podmiot albo organ, który utworzył podmiot leczniczy w formie sp zoz, jednostki budżetowej albo jednostki wojskowej. Zatem pomimo niewątpliwego pełnienia funkcji nadzorczych przez podmiot tworzący nad podmiotem leczniczym nie wypełnia on definicji członka organu jednostki, zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 5a uor - nie jest osobą fizyczną powołaną do pełnienia funkcji członka organu nadzorującego.

Tym samym podmiot tworzący (tj. Skarb Państwa reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej albo wojewodę, jednostka samorządu terytorialnego oraz uczelnia medyczna) nie może podlegać dyspozycji art. 4a uor.

Wobec powyższego, w świetle art. 4a ust. 1 uor, zarówno w odniesieniu do podmiotu tworzącego (który choć posiada kompetencje nadzorcze w stosunku do podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, nie jest jednak organem tego podmiotu), jak i w przypadku rady społecznej (wyodrębnionej wprawdzie w strukturze organizacyjnej sp zoz, lecz nie posiadającej stosownych uprawnień nadzorczych) odpowiedzialność za prawidłowość sprawozdań finansowych, jak też sprawozdania z działalności, nie występuje.

Powyższe stanowisko Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów oznacza, iż wymagane postanowieniami ust. 72 lit. e) KSRF nr 1 stwierdzenie, że „kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości, powinno być w opinii o sprawozdaniu finansowym sp zoz ograniczone do stwierdzenia odpowiedzialności kierownika sp zoz.