Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju i jej atestacja

W newsie pt. „Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju – przyszłość czy teraźniejszość?” informowaliśmy o trwających pracach związanych z transpozycją do polskiego prawa postanowień dyrektywy ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. „CSRD”). Prace prowadzone są przez Departament Efektywności Wydatków Publicznych i Rachunkowości w Ministerstwie Finansów. W proces włączona jest Krajowa Rada Biegłych Rewidentów oraz Polska Agencja Nadzoru Audytowego.

Ostateczny kształt przepisów krajowych, w tym wybrane przez Polskę wskazane w dyrektywie opcje, poznamy po opublikowaniu zmienionego brzmienia ustawy o rachunkowości oraz ustawy o biegłych rewidentach. Państwa członkowskie na transpozycję CSRD mają czas do 6 lipca 2024 r.

Sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju

Sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju obejmuje raportowanie o ESG. ESG to skrót od angielskiej nazwy 3 elementów: E – Środowisko (z ang. Environmental), S – Społeczeństwo (z ang. Social) i G – Ład korporacyjny (z ang. Governance).

Sprawozdawczość będzie wprowadzana etapowo, do lat obrotowych rozpoczynających się od:

• 1 stycznia 2024 r. – największe jednostki zainteresowania publicznego („JZP”), tj. jednostki notowane, banki i ubezpieczyciele, mające powyżej 500 pracowników (na poziomie jednostkowym) i największe grupy kapitałowe, których jednostką dominującą jest JZP (na poziomie skonsolidowanym), które już obecnie raportują na temat informacji niefinansowych,
• 1 stycznia 2025 r. – pozostałe duże jednostki i pozostałe duże grupy,
• 1 stycznia 2026 r. – średnie i małe spółki giełdowe, z wyłączeniem notowanych spółek mikro (które będą mogły skorzystać z 2-letniej opcji opt-out, tj. nieprzedstawiania sprawozdawczości).

Przedsiębiorstwa będą ujawniały informacje o zrównoważonym rozwoju zgodnie z nowopowstającymi Europejskimi Standardami Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (European Sustainability Reporting Standards, ESRS). Harmonogram wydania przez Komisję Europejską rozporządzeń zawierających obowiązkowe standardy:

• do 30 czerwca 2023 r. – dla dużych jednostek standardy pełne/bazowe (zostały już przyjęte),
• do 30 czerwca 2024 r. – pakiet uproszczonych standardów dla małych i średnich jednostek notowanych,
• do 30 czerwca 2024 r. – dla dużych jednostek standardy sektorowe (rozważane jest przesunięcie terminu do 30 czerwca 2026 r.),
• do 30 czerwca 2024 r. – standardy dla jednostek z państw trzecich (rozważane jest przesunięcie terminu do 30 czerwca 2026 r.).

Biegli rewidenci oraz kandydaci w postępowaniu kwalifikacyjnym

Już dziś chcemy się z Państwem podzielić planowanymi, wybranymi rozwiązaniami w zakresie atestacji, które mogą się zmienić w toku prac nad ustawami.

W Polsce, z uwagi na uwarunkowania prawno-regulacyjne, planowane jest, aby atestacji mogli dokonywać wyłącznie biegli rewidenci wykonujący usługi w imieniu firm audytorskich. (CSRD przewiduje również opcję dla krajów członkowskich – innych certyfikowanych niezależnych dostawców usług atestacyjnych, pod warunkiem, że będą oni podlegać wymogom równoważnym z wymogami określonymi w Dyrektywie 2006/43/WE).

Na początku, po wejściu w życie nowych przepisów prawa, wszyscy biegli rewidenci wpisani do rejestru biegłych rewidentów przed dniem 1 stycznia 2024 r. będą „z urzędu” uprawnieni do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, bez konieczności zdawania dodatkowych egzaminów czy też odbywania aplikacji. Jednakże będą oni zobowiązani do uzupełnienia wiedzy poprzez odbycie, w określonym terminie wskazanym w ustawie, dodatkowych szkoleń w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju oraz jej atestacji. W przypadku nieuzupełnienia wiedzy we wskazanym terminie Krajowa Rada Biegłych Rewidentów będzie podejmowała uchwałę o wykreśleniu z rejestru informacji o posiadaniu przez danego biegłego rewidenta uprawnienia do takiej atestacji.

Osoby, które rozpoczęły postępowanie kwalifikacyjne na biegłego rewidenta przed 1 stycznia 2024 r. i zostaną wpisane do rejestru biegłych rewidentów przed 1 stycznia 2026 r., również nabędą „z urzędu” uprawnienia do atestacji informacji o zrównoważonym rozwoju. Jednakże i do nich będzie miał zastosowanie obowiązek uzupełnienia wiedzy w ramach dodatkowego obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

Natomiast osoby wpisywane do rejestru od dnia 1 stycznia 2026 r., jeżeli będą chciały uzyskać uprawnienia do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, będą musiały zdać dodatkowe egzaminy oraz odbyć aplikację w tym zakresie. Będzie to można zrobić albo w trakcie postępowania kwalifikacyjnego na biegłego rewidenta lub też później posiadając już tytuł biegłego rewidenta.

Standard atestacji

Dyrektywa CSRD stanowi, że państwa członkowskie wymagają od biegłych rewidentów i firm audytorskich atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju zgodnie ze standardami atestacji przyjętymi przez Komisję Europejską. Harmonogram wydania przez Komisję Europejską rozporządzeń zawierających te standardy przedstawia się następująco:

• do 1 października 2026 r. – standard atestacji dającej ograniczoną pewność,
• do 1 października 2028 r. – standard atestacji dającej racjonalną pewność (wcześniej nastąpi ocena, czy jest możliwe uzyskanie racjonalnej pewności).

Przejście od usługi atestacyjnej dającej ograniczoną pewność do usługi dającej racjonalną pewność pozwoli na stopniowy rozwój rynku usług atestacji informacji na temat zrównoważonego rozwoju oraz praktyk sprawozdawczych jednostek.

Pierwsze zlecenia atestacji będą dotyczyć sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju za 2024 rok. Informacje te będą publikowane w 2025 roku. Dopóki Komisja Europejska nie przyjmie standardu atestacji państwa członkowskie mogą stosować krajowe standardy, procedury lub wymogi dotyczące atestacji. KRBR rozpoczęła prace związane z opracowaniem rozwiązań obowiązujących w okresie przejściowym, czyli do czasu przyjęcia unijnego standardu atestacji.